POKA-YOKE - Zasada unikania błędów

Jednym z zasadniczych powodów funkcjonowania systemu kontroli w przedsiębiorstwie jest potrzeba uzyskania zgodności produktu z obowiązującymi standardami. Dla zwiększenia efektywności w projektowanym systemie zapewnienia zgodności ze standardem należy skupić się bardziej na przywidywaniu błędu niż na karaniu pracownika za jego popełnienie.

System Poka Yoke (inne określenia z ang.: mistake proofing, terror proofing) oparty jest na idei "zabezpieczenia przed pomyłką". Zasadniczym celem jest stworzenie warunków dogodnych do niewystępowania defektów lub do ich natychmiastowego wychwytywania. System ten może skutecznie funkcjonować dzięki umiejętnemu zaprojektowania produkcji. Poniżej dwa przykłady z linii produkcyjnych:

części zespołów do montażu zaprojektowane są w taki sposób, by istniało tylko poprawne połączenie ich w całość;
dostarczanie operatorowi produkcji pełnych zestawów komponentów (jeśli po złożeniu elementów w całość pozostanie choćby jedna część to błąd ten można natychmiast poprawić, zanim wybrakowany towar trafi do kolejnego etapu produkcji)

Zastosowanie systemu Poka Yoke dostrzegalne jest również w życiu codziennym. Zasadniczym celem w tych przypadkach jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania, dla przykładu:

obcięty narożnik dyskietki 3.5 cala HD umożliwia jej umieszczenie w komputerze jedynie w prawidłowy sposób;
zabezpieczenie (blokada) wlewu paliwa w samochodzie z silnikiem wysokoprężnym przed wlaniem niewłaściwej benzyny;
obcięty narożnik w kartach SIM wymusza jej prawidłowe włożenie do telefonu komórkowego;

Skuteczne funkcjonowanie systemu Poka Yoke można uzyskać dzięki zastosowaniu czterech poniżych zasad:

kontrola u źródła - działania powinny być skupione jak najbliżej źródła powstawania potencjalnych defektów, zanim wadliwy element trafi do kolejnego etapu produkcji;
zachowanie rozsądnych proporcji - im większe znaczenie ma potencjalny defekt dla produktu tym ściślejszego systemu kontroli wymaga, bardziej zdecydowanych środków ostrzegawczych;
prostota i efektywność - zazwyczaj proste i tanie metody są bardziej przydatne od kosztownych systemów automatycznej kontroli;
wykonuj to, co jest oczywiste w pierwszej kolejności - poważne problemy mogą być często rozwiązywane prostymi środkami; należy pamiętać, że największą efektywność systemu uzyskuje się korzystając z metod wymagających możliwie najmniejszego wysiłku;

Źródła:
H. Drummond (tłum. N. Piekielna, Z. Zielińska), W pogoni za jakością, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998
"Poka Yoke" - Jakosc.biz